Teško disanje dispneja mogući uzroci
Teško disanje je zastrašujuća senzacija koja se odlikuje nemogućnošću da dobijete dovoljno vazduha. Kratak dah – stanje medicinski poznato kao dispneja – verovatno će biti drugačije doživljavano od strane različitih ljudi, a često se opisuje kao intenzivno zatezanje u grudima ili osećaj gušenja. U zavisnosti od uzroka, može doći do kratkog daha samo jednom ili imati stalne epizode koje bi mogle postati stalna pojava.
Vrlo naporno vežbanje, ekstremne temperature, velika gojaznost i visoka nadmorska visina mogu da izazovu kratak dah kod zdrave osobe. Izvan ovih primera, teško disanje je verovatno znak medicinskog problema. Ako imate neobjašnjiv kratak dah, pogotovo ako se javlja iznenada, obratite se svom lekaru što je pre moguće.
Teškoće u disanju su često uzrokovane faktorima iz životne sredine i/ili uobičajenim zdravstvenim problemima:
- alergije na prašinu, buđ, polen
- stres i anksioznost
- blokirani vazdušni putevi zbog zapušenog nosa ili šlajma u grlu
- smanjen unos kiseonika od penjanja na velike nadmorske visine.
Većina slučajeva teškog disanja su zbog srčanih ili plućnih bolesti. Srce i pluća su uključeni u transport kiseonika do vaših tkiva i uklanjanje ugljen-dioksida, i problemi sa bilo kojim od ovih procesa utiču na vaše disanje.
Teško disanje (dispneja) – mogući uzroci:
- Astma
- Trovanje ugljen-monoksidom
- Tamponada srca (nakupljanje tečnosti u perikardnoj kesi, prostoru oko srca)
- Infarkt
- Nizak krvni pritisak (hipotenzija)
- Plućna embolija
- Upala pluća
- Pneumotoraks (kolaps pluća)
- Opstrukcija gornjih disajnih puteva
Srčani problemi kao uzrok dispneje:
- Kardiomiopatija
- Aritmija
- Otkazivanje srca
- Perikarditis
Drugi problemi:
- Anemija
- Polomljena rebra
- Gušenje
- Epiglotitis
- Udisanje stranog objekta
- Generalizovani anksiozni poremećaj
- Guillain-Barre sindrom
- Mijastenija gravis
U slučaju hroničnog kratkog daha, stanje je najčešće zbog sledećih tegoba:
- Astma
- Hronična opstruktivna bolest pluća
- Disfunkcija srca
- Intersticijalna bolest pluća
- Debljina
Veliki broj drugih zdravstvenih uslova mogu da otežaju disanje.
Problemi sa plućima:
- Sapi
- Kancer pluća
- Zapaljenje plućne maramice
- Edem pluća
- Plućna fibroza
- Plućna hipertenzija
- Sarkoidoza
- Tuberkuloza.
Otežano disanje kroz nos
Otežano disanje kroz nos je česta pojava, i najčešće se javlja kada ste prehlađeni ili imate upalu sinusa. Naime, otežano disanje na nos je posledica zagušenja nosnih prolaza, usled pojačane sekrecije u nosu, što je obično posledica infekcije.
Možete imati alergiju, proširene inferiorne nosne školjke, devijaciju nosnog septuma, kolaps ventila u vašem nosu, polipe ili neku drugu opstrukciju koja je uzrok vašeg problema sa disanjem kroz nos.
Otežano disanje kroz nos se često zanemaruje, ali komplikacije mogu biti veoma opasne. Kada postoji otežano disanje kroz nos, pacijent onda diše pretežno na usta, što nije dobro i povlači za sobom niz dodatnih problema, počev od suvoće usta i bujanja bakterija u usnoj duplji – što može dalje izazvati još ozbiljnije komplikacije.
Dakle, otežano disanje na nos može biti posledica anatomije vašeg nosa (devijacija septuma) ili infekcije koja uzrokuje pojačanu sekreciju nosa, što dovodi do blokade nosnih prolaza.
Otežano disanje zbog želuca
Teško disanje je jedan od zastrašujućih simptoma refluksa želudačne kiseline i hroničnog oblika ovog stanja, koji se naziva bolest gastroezofagijalnog refluksa (gorušica). Gorušica može biti povezana sa teškoćama u disanju poput bronhospazma i aspiracije. Ove poteškoće ponekad mogu dovesti do respiratornih komplikacija opasnih po život.
Nedostatak daha, što se takođe naziva dispneja, javlja sa zajedno sa gorušicom, jer želudačna kiselina koja prolazi kroz jednjak može da dovede do njegovog suženja. Kada želudačna kiselina dostigne vokalne nabore, disajne puteve i pluća, to može da izazove oticanje disajnih prolaza. To može dovesti do atipičnih reakcija astme. Takva oštećenja disajnih puteva mogu da utiču na disanje i izazvati kašalj ili zvuk zviždanja, čineći gutanje čvrste hrane otežanim. Otežano disanje tbog želuca se, dakle, javlja u slučaju gastroezofagealnog refluksa (u narodu poznatije kao gorušica, odnosno, gorušica je takođe jedan od simptoma ovog poremećaja, koji se odnosi na refluks želudačne kiseline kroz jednjak pa sve do grla).
Teško disanje u trudnoći
Teško disanje u trudnoći je vrlo uobičajena pojava. Oko 3/4 trudnica koje nikada pre nisu osetile kratak dah, u nekom trenutku tokom trudnoće će osetiti. Možda će početi da osećaju teško disanje u prvom ili drugom trimestru, a to može biti strašno u početku.
Ako ste dobili mnogo na težini u trudnoći, ili očekujete blizance ili trojke, možda ćete se osećati posebno bez daha.
Zašto trudnoća uzrokuje teško disanje (gubitak vazduha)?
Teško disanje u trudnoći se dešava zbog prirodnih promena kroz koje vaše telo prolazi da se prilagodi nošenju vaše bebe. U ranoj trudnoći, postajete širi oko grudnog koša. To je zato što se vaš grudni koš pomera gore i prema spolja dok ste trudni, da vam da veći kapacitet pluća. Trudnički hormon progesteron takođe čini da se vaše telo prilagodi na način na koji apsorbuje kiseonik u krvotoku preko pluća. Kao rezultat toga, vaše telo postaje mnogo osetljivije na nivo ugljen-dioksida koji izdišete.
Ove promene znače da vaše telo radi bolji posao za preradu kiseonika i ugljen-dioksida. Dišete isto kao i pre trudnoće, ali mnogo dublje svaki put, što može biti razlog da se osećate bez daha. Krajem vašeg trećeg trimestra, veličina vaše rastuće bebe takođe može da vas ostavi bez daha. U ovoj fazi, vaša materica zaista počinje da gura naviše mišić koji leži ispod grudnog koša (dijafragmu), koja potom pritiskaje pluća. Verovatno ćete osetiti gubitak daha u ovoj fazi, ako niste ranije, naročito ako nosite svoju bebu visoko. Ova vrsta disanja u trudnoći je normalna i potpuno bezopasna.
Teško disanje je česta pojava tokom trudnoće. Ali treba da pozovete svog lekara odmah ako primetite druge simptome, kao što su:
– osećaj da vam srce radi ubrzano, nepravilno ili osećate lupanje srca
– ozbiljan gubitak daha ili osećaj slabosti nakon aktivnosti
– bol u grudima
– otežano disanje kad ste u ležećem položaju ili noću.
Kratak dah i umor takođe mogu biti znak da vam je nivo gvožđa nizak (anemija). Ako ste anemični, vaše telo mora da radi napornije da obezbedi dovoljno kiseonika za vas i vašu bebu. Ako imate astmu, pričajte o svom stanju sa svojim lekarom.
