Kao i za sva slična ispitivanja, tako i za pregled stolice od najveće važnosti je pravilno uzimanje uzorka koji mora da se stavi u sterilnu posudu, jer mikroorganizmi iz posude mogu da imaju uticaj na krajnji rezultat analize. Takođe, treba paziti da uzorak stolice ne dođe u dodir sa urinom, vodom ili toalet papirom koji može da sadrži hemikalije koje mogu utiču na razmnožavanje mikroorganizama.Za parazitološki pregled stolica mora da se uzima tokom tri dana, jer se paraziti izlučuju neravnomerno iz organizma.
Koprokultura bakterije u stolici
Stolica se na bakteriološki pregled šalje iz kliničkih (ako se sumnja na crevnu infekciju) ili epidemioloških razloga (ukoliko je pacijent kliconoša). U slučaju da se sumnja na akutnu crevnu infekciju, rutinski se traži prisustvo bakterija roda Salmonella, Shigella, Yersinia, Campvlobacter,
Vibrio cholerae, enteropatogena Escherichia coli (EPEC). Svi predstavnici bakterija roda Salmonella patogeni su za čoveka, a oboljenja koja izazivaju označavaju se kao salmoneloze i najčešće se javljaju kao crevna (enteritis) i opšta ciklična oboljenja (crevni tifus, paratifus) ili alimentarne toksikoinfekcije. Enteritise karakterišu dugotrajni sluzavi i gnojni prolivi.
Crevni tifus i paratifus uzrokuju prodor bakterija i endotoksina u krv, što dovodi do oštećenja brojnih organa i tkiva. Alimenarne toksikoinfekcije su zarazna oboljenja koja počinju kao trovanje, jer se u kontaminiranoj hrani nalaze endotoksin salmonela i žive bakterije. Salmonele se najčešće prenose kontaktom preko prljavih ruku, konzumiranjem kontaminirane vode i hrane. U organski zagađenim vodama i zemljištu, te bakterije mogu dugo da ostanu žive, a u izmetu opstaju po nekoliko dana.
Pripadnici roda Shigella takođe su patogeni za čoveka. Izazivaju akutni enterokolitis, takozvanu bacilarnu dizenteriju koju karakterišu bolovi i grčevi u trbuhu, sluzavo-krvave stolice i blaga intoksikacija organizma.
Način prenošenja je isti kao i u slučaju salmoneloza.
Bakterije roda Campvlobacter izazivaju čitav niz različitih oboljenja, ali je najčešća i najvažnija kampilobak-terioza koju uzrokuje Campvlobacter jejuni. Ona dovodi do enteritisa čiji simptomi variraju od sasvim laganih do veoma teških, uz moguću pojavu komplikacija.
Yersinia enterocolitica sadrži termostabilni enterotoksin. Ta bakterija izaziva oboljenja pretežno kod dece do sedam godina. Enteritis se manifestuje povraćanjem, prolivom, bolom u trbuhu i povišenom temperaturom. Analiza stolice na prisustvo patogenih bakterija traje najmanje 48 sati. Razlog je prisustvo bakterija normalne mikroflore čiji se rast mora inhibirati da bi se omogućio porast broja patogenih mikroorganizama. Pored kultivacije i identifikacije patogenih bakterija, u stolici se može dokazati i prisustvo toksina A koji izaziva pseudomembranozni kolitis, povezan sa upotrebom pojedinih antibiotika.
Parazitološki pregledi
Pregled stolice na prisustvo parazita retko se obavlja u slučaju akutnog proliva. Ukoliko se radi o hroničnoj
dijareji ili eozinofiliji, pretražuje se
prisustvo jajašca crevnih helminata u stolici. Ascaris lumbricoides parazitira u tankom crevu i izaziva bolest askarijazu. Čovek može da se inficira kada u digestivni trakt unese jajašce sa živom larvom.
Velika dečja crevna glista rasprostranjena je u prirodi i smatra se najčešćim parazitom kod ljudi. Oštećenja izazvana tim parazitom nastaju prvenstveno zbog mehaničkog dejstva tokom njegove migracije kroz organizam.
Trichuris trichiura je parazit koji se zavlači u sluzokožu debelog creva i izaziva oboljenje trihurijazu. Čovek može da se zarazi kada u digestivni trakt unese njegovo jajašce. Infekcije mogu proći nezapaženo ako je broj parazita mali, ali teška infekcija dovodi do bolova u stomaku, crvavo-sluzavih proliva, gubitka težine i malaksalosti.
Opasnost od zaraze tenijom ili pantljičarom postoji uvek kad se jede nedovoljno termički obrađeno meso. Simptomi koje izaziva taj parazit jesu mučnina, povraćanje, prolivi, bolovi u trbuhu, osećaj gladi i mršavljenje. Nisu retki ni nervni poremećaji. Entamoeba hvstolitica je protozoa koja parazitira u digestivhom traktu. Izaziva amebijazu, veoma ozbiljno oboljenje koje karakteriše stvaranje apscesa. Čovek može da se inficira kad hranom, vodom ili prljavim rukama unese ciste u usta.
Postoji još i Giardia lamblia koja obitava u gornjim delovima tankog creva i izaziva bolest lamblijazu. Taj parazit, u slučaju teške infekcije, dovodi do ozbiljnih poremećaja. Čovek može da se zarazi unošenjem ciste prljavim rukama i konzumiranjem nehlorisanom vodom.
Enterobius vermicularis uzrokuje enterobijazu, oboljenje koje se prenosi kontaktom, jer su jajašca odmah infektivna. Taj parazit svojim prisustvom i pripajanjem za sluzokožu creva, dovodi do njene iritacije i zapaljenja. Zbog stvaranja toksina,oboleli oseća uznemirenost, zbog čega se ova bolest u narodu naziva i pundravac.
Dominantan simptom je svrab u predelu čmara, posebno noću kada se zaražena osoba umiri. U slučaju da se sumnja na prisustvo Enterobius vermicularis (mala dečja glista), kao uzorak se uzima perianalni otisak. Postupak se izvodi tako što se selotejp traka prvo zalepi na analni otvor, a zatim na predmetno staklo. Ovaj uzorak preporučljivo je uzeti ujutru, odmah po ustajanju, pre vršenja nužde, jer ženka tog parazita tokom noći polaže jaja u nabore anusa.
GLJIVICE I VIRUSI U STOLICI
Osim analize stolice na bakterije i parazite, radi se i mikološki pregled, u slučaju da se želi otkriti da li su i u kojoj meri u izmetu prisutne gljivice. Neke vrste su deo normalne mikroflore creva, međutim, povećan broj gljivica u izmetu, govori u prilog poremećaja crevne flore, nastalog najčešće usled dugotrajne upotrebe antibiotika. U stolici
se uglavnom izoluju gljivice roda Candida, ali se mogu naći i druge vrste. Pored toga, radi se i pregled na prisustvo virusa u stolici. Česti uzročnici akutnih proliva kod dece su rotavirusi, i to najčešće u zimskim mesecima, kao i adenovirusi koji se javljaju leti. Dijagnostika tih virusa brzo se izvodi, pa su rezultati dostupni istog dana.
