Mnogi subarem jednom imali takozvanu groznicu na usni. I mada se u narodu odomaćio taj izraz, zapravo je reč o nastanku bolnih mehurića, a potom i krastica, najčešće na rubu usne.
One su rezultat reaktivacije virusa herpesa iz latentne (mirujuće) u akutnu reinfekciju, pa se promena i naziva herpesna groznica ili – oralni i facijalni herpes. Ova infekcija vrlo često prođe i nezapažena pa osoba prosečno dobrog imuniteta neće imati komplikacija, osim ako ne dospe na sluznicu oka, na koju se s ruba usne može preneti prstima i pljuvačkom. Srećom, takvih je komplikacija relativno malo, no o njima treba misliti i redovno održavati higijenu ruku jer očni herpes može uzrokovati trajno slabljenje, pa i gubitak vida.
Uzročnik groznice na ustima najčešće je virus Herpes simplek tip 1, a njegov srodnik, Herpes simplek tip 2, daleko češće uzrokuje genitalni herpes. To je bolest kod koje bolni mehurići i kraste, uz povećanje limfnih čvorova i upalne promene, nastaju u predelu genitalnih organa. Herpes se može i ne mora preneti poljupcem, prenosi se i na druge načine.
Povezano>>> Herpes -groznica na usni uzrok, lečenje, prirodni lek
HSV 1 i HSV 2 pripadnici su jednog od osam rodova porodice virusa herpesa. Poslednjih godina se genitalni herpes (uz HPV infekcije) ubraja među najučestalije polno prenosive bolesti iu svetu, i kod nas. No, dok se u severnoj Evropi, Japanu i SAD-u beleži porast genitalnih infekcija HSV-om tip 2, u razvijenim zemljama postoji trend smanjenja infekcija HSV-om tip 1 u detinjstvu, što se tumači porastom životnog standarda i higijenskih navika.
Povezano>>> Prirodni lekovi za herpes
Naziv herpes (grč .: herpein – puzati, uvukla) nije slučajan jer verno opisuje ponašanje virusa koji u organizam dospeva kroz sitna oštećenja kože i sluzokože, umnožava se uzrokujući bolove, svrab i druge znakove upale. Inficira osetljiva nervna vlakna, putuje kroz neurone do ganglija, gde trajno ostaje ili u mirovanju (tokom kojeg ne uzrokuje vidljive promene) ili se tokom recidivne infekcije – podstaknute, na primer, stresom – reaktivira i vraća po istoj “putanji” i često izbija na istom mestu. Osoba koja je jedna inficirana herpesom postaje doživotni kliconoša.
Prvi kontakt sa virusom ili primarna infekcija može se, ali i ne mora, očitovati kliničkim simptomima. Razumljivo je da će, izostanu li simptomi, infekcija lako proći nezapaženo, preći tako u latentni, “tihi” oblik, a recidivi su obično blaži i traju kraće.
Godinama se HSV tip 1 smatrao samo uzročnikom oralnog i facijalnog herpesa, a HSV 2 uzročnikom genitalnog herpesa. Razvojem dijagnostike spoznalo se da oba tipa mogu uzrokovati sličnu bolest, na istim ili različitim delovima tela. Tip 1 većinom se prenosi direktnim kontaktom ili indirektno, zagađenim predmetima (pribor za jelo, čaše, četkice za zube, igračke), pljuvačkom i sekretom herpetičnih mehurića te autoinokulacijom (prstima zaražene osobe sa jednog dela tela na drugi, na primer, s usne u oko ).
Primarna HSV tip 1 infekcija obično nastane već u ranom detinjstvu, a genitalna se najčešće prenosi polnim putem u odraslom dobu. Kod genitalne infekcije trudnice ili recidivirajuće herpetične upale vrata materice i vagine, moguć je prenos sa trudnice i porodilje na dete.
Dva najčešća oblika infekcije herpesom: primarna, koja nastaje u osoba koje nemaju antitela, i sekundarna, u osoba kod kojih u krvi već postoje antitela.
Simptomi primarne infekcije katkada su slični simptomima gripa. Inkubacija traje 05:00-07:00 dana, a klinički aktivna bolest traje oko dve nedelje. Tok bolesti i intenzitet simptoma zavise o opštem stanju i imunitetu te o načinu ulaska virusa u organizam. Mesto “izbijanja” je bolno, žari, crveno je, stvaraju se mehurići, erozije, ulceracije i kraste koje cele bez ožljka.
Ipak, virus može ostati i biti prisutan na sluznici i bez vidljivih promena, pa inficirana osoba nije svesna da je kliconoša. Jedini simptom infekcije može biti crvenilo, bolovi pri mokrenju, iscedak ili bolan otok limfnih čvorova.
Klinička slika bolesti ponavljajuće (rekurentne) infekcije slična je primarnoj infekciji, ali je blaža, često izostaju opšti simptomi i otok limfnih čvorova. Recidivi su češći kod infekcija virusom tip 2. Broj infekcija varira 03:00-10:00 godišnje i češće su kod muškaraca.
Mnoge osobe s ponavljajućim herpesom osećaju se zauvek “obeleženim”, boje se partnerova odbacivanja i povlače se, a na njihovo stanje utiče i činjenica da ne znaju u kojem su trenutku zarazni za partnera i ostale članove porodice.
Recidivi uzrokuju emocionalne poteškoće na poslu iu privatnom životu.
Povezano>>> Herpes simplex i herpes zoster uzroci
Herpes u trudnoći
Zbog velikog broja virusnih čestica u krvi i genitalnom traktu inficirane žene, najveći rizik za plod postoji ako primarna infekcija nastane u trudnoći. Ako do prvog kontakta sa virusom dođe u poslednja tri meseca trudnoće, postoji velik rizik nastanka zaraze ploda i razvoja neonatalnog herpesa. Neliječeni neonatalni herpes ima visoku smrtnost te visok rizik nastanka mentalne retardacije i slepila u preživele dece pa se preporučuje screening trudnica i njihovih partnera. Stoga se u tom slučaju preporučuje carski rez jer još nema dovoljnog prenosa zaštitnih antitela na plod.
Kako su vakcine protiv virusa herpesa još u eksperimentalnoj fazi, cilj je lečenja olakšati simptome u slučaju recidiva i smanjiti opasnost nastanka neonatalnog herpesa. Antivirusni lekovi ne mogu potpuno iskoreniti virus, ali smanjuju učestalost i težinu recidiva te asimptomatsko izlučivanje virusa. Stoga ih je vrlo korisno uzimati. Njihova primena utiče na kvalitet života obolelih i smanjuje opasnost širenja virusa na nezaražene ljude. Terapiju je važno započeti čim prije, po mogućnosti u prva dva dana bolesti.
Pomoć u terapiji su i kupke u blagom rastvoru vode i kamilice, žalfije, morske soli te uzimanje vitamina C, bioflavonoida, aminokiseline lizina (koje ima u ribi, jajima, mahunarkama, a pomaže u proizvodnji antitela, formiranju kolagena i obnovi tkiva), cinka i beta-karotena.
Opasnost od zaraze najveća je kad postoje vidljive lezije. Virus se uništava pranjem ruku sapunom, a nastanak zaraze sprečava se i upotrebom kondoma, femidoma, zaštitnih rukavica i naočara. Nakon kupanja, promene (mehuriće i kraste) treba održavati suvima i čistim. Korišćeno rublje i peškire treba držati odvojeno od ostalih članova porodice, a najbolje je odmah ih oprati na temperaturi višoj od 60 ° C.
Rizični faktori za ponavljanje infekcije herpesom
- stres
- hladnoća
- UV zraci na letovanju, ali i na skijalištima
- emocionalni problemi
- strah
- trauma
- predmenstruacijske tegobe
- organizam iscrpljen dijetama
- pojačan telesni napor
- oslabljen imunitet
Napomena: brojni razlozi recidiva često ostaju nepoznati.
