Sadržaj:
– Rak debelog creva uzrok
– Simptomi
– Rak debelog creva sa metastazama na jetri
– Tumor debelog creva kod maladih
– Lečenje
– Prognoza
– Ishrana
Šta je, u stvari, rak debelog creva?
Rak debelog creva (kolorektalni karcinom) podrazumeva tumore u unutrašnjosti tog organa, koji najčešće nastaju iz polipa. Ako oni poprime maligni karakter, ćelije debelog creva počinju da nekontrolisano dele i stvaraju tumor uz mogućnost daljeg širenja po organizmu putem krvi i limfe čime nastaju metastaze. Rizik od kolorektalnog karcinoma povećavaju genetske predispozicije, a izlečiv je ako se otkrije u ranoj fazi.
Rak debelog creva uzrok
Rаk debelog creva je maligni tumor koji zahvata donji deo digestivnog trakta, debelo crevo i rektum (zato se često nаziva i kolorektаlni kаncer).
U većini slučаjevа, rаk debelog crevа počinje kаo mаla, benigna promena – polip. Može se desiti da tokom vremenа benigni polip na debelom crevu preraste u maligni rak debelog crevа. Inače, polipi su benigni tumori sluzokože debelog creva i rastu ka unutrašnjosti samog creva. Zato što postoji mogućnost da polip preraste u rak, ovo stanje se mora redovno kontrolisati. Polipi se uglavnom javljaju kod osoba starijih od 45 godina. Uzroci nastanka polipa su: genetska predispozicija, zapaljenska bolest creva, problemi sa stolicom, pušenje i alkohol, nepravilna ishrana, gojaznost, nedostatak fizičke aktivnosti, genetske mutacije.
Polipi se uglavnom otkriju sasvim slučajno tokom redovne kolonoskopije, ili ako postoji sumnja na neki drugi zdravstveni problem digestivnih organa. Krv u stolici je u velikom broju slučajeva jasan simptom da postoji neka promena na debelom crevu – pa se hitno obratite lekaru!
Rak debelog creva – uzrok: lekari još uvek ne znaju štа tačno izаzivа rаk debelog crevа. Uklаnjаnjem polipa, pre nego što pređu u kаncerogen oblik, odnosno u rak debelog creva – može se sprečiti nastanak rаka debelog crevа. Međutim, ne mora uvek polip biti uzrok raka debelog creva. Rak debelog creva se može javiti i ako postoji nasleđena mutacija gena.
Rak debelog creva simptomi
Kako prepoznati rak debelog creva? Rak debelog creva u početnom stadijumu ne mora izаzvаti nikаkve simptome – a upravo to je rаzlog zаšto se preporučuje redovna kolonoskopija i skrining na rak debelog creva u starijem uzrasnom dobu. Ukoliko primetite jedan ili nekoliko od sledećih simptoma: krv u stolici (ili crna stolica), često se javlja proliv, bolovi i grčevi u crevima, zatvor i otežano pražnjenje creva, često nadimanje i gasovi, mučnina i povraćanje – javite se lekaru obavezno! Ovi simptomi, međutim, mogu da ukažu i na neke druge bolesti digestivnog trakta, ali opet treba obratiti pažnju i obratiti se lekaru, kako bi se utvrdio tačan uzrok.
Rak debelog creva – simptomi: izmenjeno pražnjenje crevа koje traje nekoliko dana, bespotreban nagon za pražnjenjem creva, krvarenje iz rektuma (krv u stolici, koja može da izazove i da stolica bude tamna), bolovi i grčevi u stomaku (crevima), gubitak težine, umor, slabost.
Budući da rak debelog creva u početnoj fazi nije praćen gotovo nikakvim simptomima, pacijenti se često javljaju lekaru tek kada bolest uznapreduje i počne izazivati dijareju, zatvor ili krv u stolici koja je često debljine olovke. Kao simptomi raka debelog creva mogu se javiti i bolovi i grčevi u stomaku, gubitak telesne težine, povraćanje, smanjeni apetit, kao i osećaj zamora i iscrpljenosti. Karcinomu debelog creva najizloženije su osobe starije od 50 godina – njima se preporučuje preventivni skrining kolona jednom godišnje.
Saznajte>>> Doktori su u šoku: Ovo ubija 93% raka debelog creva za samo 2 dana!
Tumor debelog creva sa metastazama na jetri
Tumor debelog creva se vrlo često otkrije u kasnijem stadijumu, odnosno, kada već postoje metastaze. Tumor debelog creva može da se širi putem krvi i limfe do drugih organa u telu, može da se širi direktno, ali i preko potrbušnice. Tumor debelog creva sa metastazama na jetri je često prepoznatljiva klinička slika u kasnom stadijumu bolesti. Metastaze tumora debelog creva najčešće zahvataju regionalne limfne čvorove, jetru, pluća i potrbušnicu. Ukoliko postoji metastaza na nekom od ovih organa, javljaju se specifični simptomi.
Rak debelog creva kod mladih
Rak debelog creva se uglavnom javlja kod osoba starijih od 50 godina, međutim, rаk debelog crevа kod mlаdih nаglаšаvа potrebu dа se otkriju potencijаlni uzroci ove bolesti, kako bi se ona sprečila – ukoliko je to moguće. Skrining na rak debelog creva se sprovodi tek nakon 50. godine života, pa osobe mlađe od 50 godina često otkriju da imaju rak kada je već kasno. Rak debelog creva kod mladih ukazuje na činjenicu da nezdrave navike života često mogu imati fatalne posledice.
Stres, nezdrava ishrana i prekomerna telesna težina su sastavni deo života mladih, a naročito se prekomerna telesna težina smatra osnovnim fаktorom rizikа zа nastanak raka debelog crevа.
Šta preporučiti mladima? Njpre da se bave nekom fizičkom aktivnošću i da vode računa o zdravoj telesnoj težini. Potrebno je da budu upoznati sa porodičnom istorijom raka i da se podvrgavaju kolonoskopskim pregledima i u ranijem uzrastu, ako imaju predispozicije za rak debelog creva.
Lečenje kancera debelog creva
Lečenje raka debelog creva zavisi, pre svega, od stadijuma bolesti i opšteg zdravstvenog stanja pacijenta. Lečenje raka debelog creva podrazumeva: hirušku operaciju, hemoterаpiju i zrаčenje.
Dijagnostika raka debelog creva se vrši kolonoskopijom – pregledom unutrašnjosti debelog creva specijalnim crevom sa kamericom na vrhu. Ukoliko lekar ustanovi da se u unutrašnjosti debelog creva razvio polip na peteljci – on ga obuhvata posebnom omčom i vadi ga van organizma i šalje na patohistološki pregled, kako bi se utvrdila priroda polipa, što može da ukaže na prekancerozne promene. Međutim, ako je polip veći, izvodi se hiruška operacija. Ako patohistološki nalaz pokaže da je polip dobroćudan, ne postoji posebno lečenje – preporučuje se samo redovna kontrola. Ali ako nalaz pokaže da postoje prekancerozne promene, neophodno je odstranjivanje polipa.
Dijagnoza i operacija tumora na debelom crevu
Kolonoskopija je dijagnostička metoda koja omogućava pregled celog debelog creva i jedini je način za postavljanje dijagnoze. Pri dopunskim dijagnostičkim pretragama (ultrazvuk, skener, magnetna rezonanca) – određuje se stepen proširenosti (stadijum) bolesti. Savremeni pristup terapiji karcinoma debelog creva podrazumeva lečenje pacijenata prema određenom stadijumu tumora. Pod tim se podrazumeva najpre dobra dijagnostika i tačno određivanje stadijuma tumora, a potom multidisciplinarni tim (hirurg, radioterapeut i internista -onkolog) definiše terapijski protokol individualno za lečenje svakog pacijenta. Ovakav pristup i kombinovana primena hirurgije, radioterapije i hemioterapije danas predstavljaju „zlatni standard” u lečenju pacijenata obolelih od karcinoma debelog creva.
Operacija je osnovni i najvažiji vid lečenja karcinoma debelog creva, jer samo uspešan operativni zahvat obezbeđuje pacijentu dugotrajno preživljavanje i kvalitetan život. Radikalno hirurško lečenje ove vrste raka podrazumeva resekciju zahvaćenog dela debelog creva i odstranjenje lokoregionalnih limfnih čvorova. Metastatske promene u drugim organima, poput jetre i pluća, takođe se mogu uspešno operisati kod jednog broja pacijenata. Osobe s uobičajenim rizikom za rak debelog creva, u okviru skrininga nakon 50. godine života, treba da urade testove na prisustvo krvi u stolici jednom godišnje ili kolonoskopiju svakih pet godina.
Prognoza
U zavisnosti od toga u kom stadijumu je dijagnostikovan rak debelog creva – može se dati neka prognoza. To podrazumeva da li je rak u početnom stadijumu kada se još nije proširio, ili je već zahvatio limfne čvorove i udaljene organe. Prognoza je znatno loša ako se rak debelog creva otkrije u kasnom stadijumu, kada su već prisutne metastaze (rak se proširio na udaljene organe). Međutim, ukoliko se rak otkrije u početnom stadijumu, kada je još lokalizovan i nije se proširio – prognoza može biti znatno dobra.
Ishrana
Pravilna ishrana može biti odlična dopuna konvencionalnom lečenju raka debelog creva – izbegavajte alkohol, masnu, brzu i industrijski prerađenu hranu, a jelovnik obogatite svežim namirnicama, naročito voćem i povrćem. Mast životinjskog porekla zamenite hladnoceđenim biljnim uljima, a crveno meso onim živinskim.
Masna riba, koja zahvaljujući omega-3 masnim kiselinama, smanjuje polipe na debelom crevu, trebalo bi da vam se nađe na trpezi bar dvaput nedeljno. Ona je bogata i korisnim vitaminom D, koga ima i u pečurkama i jajima. Takođe su korisni vitamin A i karotenoidi – kelj, spanać, šargarepa i slatki krompir trebalo bi uvek da vam budu u kuhinji. I vitamini B-kompleksa staju na put kanceru debelog creva, naročito B6, Bg i B12. Stoga jelovnik obogatite živinskim mesom, spanaćem, semenkama suncoreta, obranim mlekom i mlečnim proizvodima, tropskim voćem i legumima.
Povezano>>> Nikad nećete dobiti rak debelog creva ako poštujete ovih 8 pravila
Prirodno lečenje raka debelog creva
Kurkuma i đumbir borci protiv raka
Kurkuma je vekovima poznata kao lek za sve, pa tako i za maligna oboljenja, a protiv raka debelog creva je naročito efikasna u kombinaciji s maslinovim uljem i crnim biberom. Kurkuma je i jedan od sastojaka indijske mešavine začina kari, gotovo nezaobilazne u spremanju piletine. S druge strane, đumbir i mlevena ljuta papričica takođe se mogu koristiti kao začini, baš kao i peršun i beli luk u prevenciji raka i kod obolelih.
Nar i brokoli: Moćni saveznici protiv raka
Elagična kiselina vrlo je korisna u borbi s rakom debelog creva, budući da se vezuje za ćelije raka i poništava njihovo štetno đejstvo. Nar je njen nepresušni izvor, a ima je i u orasima, jagodama, malinama i drugom crvenom bobičastom voću, s tim što treba biti obazriv prilikom pranja – za obolele od raka debelog creva vrlo je važno da svaka bobica bude dobro oprana. S druge strane, povrće iz porodice krstašica sadrži fitonutrijente – antioksidanse koji pomažu u prevenciji i lečenju kancera debelog creva. Posebno se preporučuje brokoli, a efikasni su i kelj, karfiol i kupus. Dobar saborac je i zeleno lisnato povrće, a integralne žitarice, bogate vlaknima, takođe se preporučuju.
Paprike: Obavezne saveznice
Dobar saveznik je i vitamin C, koga najviše ima u paprikama, ali i ostalom povrću i voću – ima istu strukturu kao glukoza, koja hrani ćelije kancera, ali on ih, za razliku od nje, ubija. Osim paprike, naročito su delotvorni grožđe i mango, koji dokazano staju na put raku debelog creva. Pritom, mnoge namirnice bogate vitaminima obiluju i mineralima, koji sprečavaju rast tumora – magnezijumom, cinkom i selenom.
